Стихи про Казахстан на казахском языке (Қазақстан - өлеңдері)

Бет 1 . Барлығы 2 бет
Алматымыз астанасы қазақтың,
Тұрамын мен сол қаланың өзінде.
Рим да емес ол, Париж да емес мақтаулы,
Ұқсасы жоқ бүкіл дүние жүзінде.
Қала емес ол - сіздер көрген, достарым
Суреті оның басқалардан өзгерек.
Жырлау үшін оның жерін, аспаның
Ескірмеген, естілмеген сөз керек.
Қай қалада осынша алып емендер
Қөшелерге жайып қанат шығады.
Қай қалада алтын бұйрат теректер
Жапырағымен көкті сүртіп тұрады
Әрбір гүлге бір бүлбүлдан сайраса,
Әр сұлуға жыр шертеді бір ақын.

Бет 2 . Барлығы 2 бет
Әрбір көңіл жоғарыға қомданса,
Бұлттан да әрі тауымыз бар шығатын,
Желпіп өтсе жібек самал лебімен,
Ақ жаңбыр кеп астанамды шаяды.
Тартып шеңбер бояулары көгімнен
Қемпірқосақ кең құшағын жаяды.
Сүюшілер күн мен гүлді жанындай
Алматыма - астанама келіңдер.
Достарыма казақ дастарқанындай
Ақ пейілдер жайылғанын көріңдер!

Жақсы аттанды демессің сүйем десем,
Табынатын тәңірім, ием де - сен.
Адам болып күн кешу қиын маған.
Арқа тұтып, өзіңе сүйенбесем.
Сен менің сүйегім мен қанымдасың,
Жанымдасың, ұятым, арымдасың.
Саған деген махаббат дамылдасын,
Тек сенің топырағыңды жамылғасын.
Өзіңше түсің де ерек,ісің де ерек,
(Сырым бар саған айтар ішімде көп.)
Қомағай көзімді бір тойдыра алмай,
Қорқамын бәрі осының түсім бе деп.
Қазақстан!
Пай, пай, пай!
Ардағым-ай!
Сен менің Шолпанымсың, жанған ұдай,
Өзіңде өмір сүрген қандай бақыт,
Өлмейтін махаббатым, арманым-ай!...

Өсе бір түсіп тауларым,
Таси бір түсті көлдерім.
Кеңейе түсіп аспаным,
Көгере түсті жерлерім.
Бұлтсыз күннің шұғыласы
Жайнатып көркін ғаламның,
Даламда тыңнан күй туын,
Көңілін ашты адамның.
Заводта соғып жаңа ырғақ,
Гуледі көрік дауылдай.
Ащы тер құйды жауындай.
Иленді шойын қамырдай.
Колхозды аулым жайлауын
Дүрілдетті трактор.
Төсін тосты нәрлі жер,
Ағылтты ақын дәмді жыр.
Бұл он жылға шыққанда
Қазақстан дабылы,
Жаңа дүние дүбірі,
Жаңа қарқын ағыны.

Мен оның түнін сүйем, күнін сүйем,
Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем,
Мен оның қасиетті тілін сүйем,
Мен оның құдіретті үнін сүйем.
Бар жәндігін сүйемін қыбырлаған,
Бәрі маған: «Отан!» деп сыбырлаған
Жаным менің,
Кеудемді жарып шық та,
Бозторғайы бол оның шырылдаған!
Отан!
Отан!
Бәрінен биік екен.
Мен оны мәңгілікке сүйіп өтем.
Отанды сүймеуің де күйік екен,
Отанды сүйгенің де күйік екен...

Алтын күн шуағын Көк Байрақ шашатын,
Жатсынбай әлемге құшағын ашатын,
Қазақтың терінен нер алған даласы -
Тәуелсіз бейбіт ел!.. Мәңгіге жасасын!..
Отаным сеземін өзіңмен
Шаттық пен бақыттың не екенін!
Сақ етіп, түркі деп, қазақ қып
Жаратқан ұлдарын мекенім!
Азаттық бесігі бөбегін тербеген,
Шынайы сезімге шомылды ел деген!
Болашақ күтеді бақ қонған ұрпақты -
Біліммен өрлеген!.. Еңбекпен терлеген!..
Отаным сеземін өзіңмен
Шаттық пен бақыттың не екенін!
Сақ етіп, түркі деп, қазақ қып
Жаратқан ұлдарын мекенім!
Мақсатты бүгіні, ғажайып ертеңі,
Шындыққа айналды қаншама ертегі!
Бірлік деп қазаққа, достық деп бар елге -
Әлемге жар сала домбырам шертеді!..
Отаным сезінем өзіңмен
Шаттық пен бақыттың не екенін!
Сақ етіп, түркі деп, қазақ қып
Жаратқан ұлдарын мекенім!

У ашқандар мен босқандардың
панасысың, Отаным,
асқандар мен тасқандардың
табасысың, Отаным,
жанарымның ағы менен
қарасысың, Отаным,
Жазылмайтын жүрегімнің
жарасысың, Отаным.
Арал болып, Семей болып,
қансыраған, Отаным,
көздің жасы өгейленіп,
тамшылаған, Отаным,
малы азайып, жаны азайып
қаны азайып, Отаным,
біткен кезде кедейленіп
хал сұраған, Отаным.
Ақынынды өлгесін тек
аялайсың, Отаным,
әкіміңнен өңгесін көп
аямайсың, Отаным,
мешітке де, түрмеге де, зиратқа ұқсайтын
біздің ұрпақ салып бітпес
саяжайсың, Отаным!..

Біздер үшін Отан жалғыз, Ту жалғыз,
Қорғамасақ несін ұл боп туғанбыз?!
Кіндігіміз тар қапаста кесіліп,
Ит көйлекті қанды жаспен жуғанбыз.
Туған жұртқа тірек болу ерге-сын,
Құлдықты енді құдай басқа бермесін.
Атаң өлсе, өзің ата боларсың,
Ешқашанда Отан өле көрмесін!
Әкең өлсе, шешең өлсе жыларсың,
Балаң өлсе, бір жығылып тұрарсың.
Отан өлсе, опырылып түскенің,
Күңіреніп көрге бірге құларсың.
Біздің Отан өліп, қайта тірілген,
Біздің Байрақ құлап, қайта тігілген.
Опат болған ерлер рухы оянар,
Отан деген лебіз шықса тілімнен.
Отанменен аспандағы Күн егіз,
Екеуінің амандығын тілеңіз.
Жас азамат, бұл Отанның қадірін,
Отансыз боп көрген біздер білеміз!
Керек қылса, жолында оның құрбанбыз,
Бәріне де белді бекем буғанбыз.
Бір кеудеге екі жүрек сыймайды,
Қазақ үшін Отан жалғыз, Ту жалғыз!

Көздерімдей көлдерін мұң басқан.
Жапырағы желімен, даламен сырласқан.
Мүлгіп жатқан кеңістік, үнсіздік.
Туған ел. Не айтады түнгі аспан ?
Бейіт жақта байғыз бар, қамығып
Үн шықты. Кетті ме ол да жалығып?
Бекет бойы бағана. Жолсерік
Жолығады жылда алғаш. Сарылып
Сағынышым нуында, суында.
Сарытаудың ән қарсы алды құмында.
Бейіттері қазақтың. Қуат ала бастайсың
Құдірет бар туған жерде шынында...
Отырасың елді көріп, торығып,
Көңілің бе - баса алмайды солығын.
Үш күн жүрем даласымен қазақтың,
Ал, арманым - қоңыр үнге жолығу!

Отан!!
Отан!
Сен болмасаң, не етер ем?
Мәңгілікке бақытсыз боп өтер ем,
Өмірден бұл өксуменен кетер ем.
Құс ұясыз,
Жыртқыш інсіз болмайды.
Отансыз жан өмірінде оңбайды.
Өзін-өзі қорлайды да, сорлайды.
Тірі адамға - сол қайғы!
Күн көреді,
Әкесіз де, анасыз,
Өмір сүрер.
Әйелсіз де, баласыз,
Ал Отансыз -
Нағыз сорлы панасыз?
Білесің бе,
Отанның сен не екенін?
(Екі өмір жоқ, әрине, жоқ екі өлім.)
Екі Отан жоқ.
Жалғыз Отан - мекенің!

Жақсы екен ғой Алматым,
Алтын үйек астанам.
Осы екен ғой жаннатың
Атам қазақ аңсаған.
Келдім сені сағынып,
Алтын ұям - Алматым.
Кең көшеңде басар нық
Мен бір ақын солдатың.
От пен темір сайысқан
Келдім майдан төрінен.
Жер құшам деп көр құшқан
Жауды жеңіп келдім мен.
Сағынышын солдаттың
Сен сұрама, мен айтпан.
Кетті шығып бір ұшқын
Кеудемдегі шыңайттан.
Күлкі-жасы аралас,
Ақын да бір жас бала.
Тербет өзің, мауқын бас,
Алтын бесік - астана.
Жүрмін жортып қызықтап,
Көше қоймай баспаған.
Сыбырлайды жапырақ,
Жалт қарайды тас маған.
Өкпе, назға - манафест,
Жатыр құшып достарым.
Сары алтын күн, думан кеш,
Қанар емес құмарым.
Ән мен күйді сапырған
Сал домбыра- сал ожау;
Сабырлы оймен отырған
Бір қария Алатау.
Неткен сұлу өмір ең!
Қарай берем үңіліп.
Ғажайып бір мейірмен
Келешегің тұр күліп.
Жақсы екен ғой Алматым
Алтын тулы астанам.
Осы екен ғой жаннатың
Атам қазақ аңсаған.

Майдандасым, қос орденді Әлілхан Сапархановқа

Ата мекен, солдатыңмын
Сапта тұрған мен сенің!
Өткенің де, бүгінгің де
Тіпті, тіпті шалғай жатқан ертеңің,
Қымбат маған,
Қымбат және Отан, алтын, босағаң.
Бабалардың тері сіңген
Көкмайсаң да ертеңің де жер сенің!
Күзетшіңмін ат жалынан
Кейде тіпті кірпік қағым түспеген.
Төтеп бергем талай жыртқыш,
Талай жойқын күшке мен!
Бабалардың қаны түстес,
Сүйіп тудың алтын зерлі шашағын,
Тізе бүгіп, ант ішкенмін,
Абыроймен қорғауға.
Елімдегі азат таңның,
Арайлы аппақ шапағын!
Ант еттім де қорғадым мен,
Жасқанбадым жауыңнан.
Көргенім жоқ бой алдырып,
Бүгілмедім, мейлі батпан ауырдан.
Бақытыңа мызғымайтын,
Тас қамал боп қаландым.
Сақтап қалдым ең қатерлі,
Өртті, жойқын дауылдан!
Мен өзгеше майырылмас,
Шын болаттан соғылдым.
Долы күшін тойтаратын,
Қара ниет, қанішер жау оғының,
Гитлердің бес миллиондық
Ажал атты балғасын
Өр кеудеммен өршілене
Қарсы қағып омырдым!
Дұшпан енді қаша ұрысып,
Қайта ұмтыла қарысты.
Таяқталып тағы қашты,
Қанға бояп қалың күртік қар үстін.
Жауды өкшелеп,
Европаны да құлшылықтан құтқардым,
Әділет сүйгіш адамзатқа
Ортақ ізгі азаматтық, ар үшін!
Жаулар басым кезінде де,
Жүз ықтырып, саспадым
Ұлы жеңіс прологын
Волокалам тас жолынан бастадым.
Фашизмді айдап барып
Өз апаны - Берлинде
Қырық бестің табанымен
Қырарқадан біржола таптадым!

Елу жаста елім бар деп айта алмай,
Кетпес естен күйінгенің, мұңлы Абай.
Елім бар деп айтатын бір туды күн,
Елім бар деп шырқатайын мен бүгін,
Қойсын енді Қорқыт күйін сарнамай.
Атам Абай, арманыңа бер тыным,
Сен таппасаң, біздер таптық жер тыңын.
«Гүлжазира», «Жерұйықтан» кем бе екен
Мынау дала, біздер өскен кең мекен -
Қызыл тулы ел Қазақстан дейтұғын!
Көкше, Баян, Қарқаралы, Алатау,
Тоңы - алтын, түгі - торқа жер мынау!
Қарағанды - қара қазан қайнаған,
Дүние-байлық тұрған жайнап айналам,
Елдігіме етер шүбә қандай жау?!
Дүрсілдейді сонау Балқаш жағасы,
Баршы өзің, көңіл қойып тыңдашы!
Тұр ғой соғып туған дала жүрегі,
Кім қызықтап, мақтан етпес бұл жерді,
Бақытыңа қуан, қазақ баласы!
Кең далалы, кең пейілді қазақпыз,
Құл емеспіз, еркін жанбыз, азатпыз.
Ел намысын ешбір жауға бермейміз,
Өмірді алға бастырамыз, өрлейміз -
Сертің осы, азат жігіт, азат қыз!
Байтақ Отан - туып-өскен өз елім,
Өмірімдей өршіп аққан өзенім!
Артым жақсы, алдым қандай тамаша,
«Бөтен елдің падишасы болғанша,
Өз елімнің терсем артық тезегін!»
Қуанамын, көрсем атты қазақты
Ән шырқаған алшы тастап тымақты.
Қуанамын шапқанына құйғытып,
Қанаттанып, алыс жолды тез ұтып,
Огты көзбен тұрса шолып жан-жақты.
Аралашы Алматының көшесін,
Емендермен егесе сен өсесің.
Талғар тауда тудай жайнап талабың,
Бой ұрасың мұхитына даланың,
Қайтарам деп өміріңнің есесін.
Туған бала құба құмда, жер үйде,
Тоқсан томды алдына алып ҚазПИде,
Отыр дүние архивтарын ақтарып,
Соны көріп сүйсінем де мақтанып,
Кетем жырлап, қосылам да бір күйге.
Тау қопарған, көлді көлге қотарған,
Біз ерлерміз алғыс алған Отаннан.
Туған жердің салмақтап сом алтынын,
Содан ұғып келешегін халқының
Жүрген жасты жырлап өтсем, жоқ арман.
Кемпір көрем көк өзендей күй төккен,
Шалды көрем жыр ұшырған көкіректен.
Қызымыз бар құралай көз, қара шаш,
Күлкісі - күн, сайрап кетсе - сандуғаш,
Жігітіміз барабар жас түлекпен.
Көк құрыштан құйылғандай бір елміз,
Әрі биік, әрі кеңбіз, тереңбіз.
Әніміз бар асқақ жалау сықылды,
Көтерілсе - тік көтерер жұртымды,
Біз дүниеге мәңгілікке келгенбіз.
Елу жаста елім бар деп айта алмай,
Кетпес естен күйінгенің, мұңлы Абай.
Елім бар деп айтатын бір туды күн,
Елім бар деп шырқатамын мен бүгін,
Еркелеймін кең даламда баладай.
Қазақстан дейтін менің бар елім,
Жатыр алып жарты дүние әлемін!
Бұл даланы анам жаспен суарған,
Бұл далада атам қолға ту алған,
Бұл далаға жылап келіп уанғам,
Бұл даланы көріп алғаш қуанғам,
Бұл далада өскен жанда жоқ арман!